De belangrijkste taken van een veiligheidsregio zijn:
De taken en organisatie van een veiligheidsregio staan beschreven in de Wet veiligheidsregio’s. Ook staan hierin de verantwoordelijkheden van bijvoorbeeld de burgemeester en voorzitter van de veiligheidsregio bij een brand, ramp of crisis.
Het bestuur van een veiligheidsregio bestaat uit alle burgemeesters uit die veiligheidsregio. Eén van deze burgemeesters wordt bij Koninklijk Besluit benoemd tot voorzitter van de veiligheidsregio. Meestal is dit de burgemeester uit de grootste gemeente.
Het bestuur van een veiligheidsregio is verantwoordelijk voor het instellen en in stand houden van de brandweer, de GHOR, de voorbereiding op branden en het organiseren van de rampenbestrijding en crisesbeheersing.
De 25 voorzitters van de veiligheidsregio’s vormen samen het Veiligheidsberaad. Het Veiligheidsberaad bespreekt landelijke vragen rondom veiligheid en houdt veiligheidsontwikkelingen in de gaten. 2 keer per jaar overlegt de minister van Justitie en Veiligheid met het gehele Veiligheidsberaad.
De burgemeester is verantwoordelijk voor een goede aanpak bij een (dreiging van een) brand, ramp of crisis in zijn gemeente. Vindt de (dreiging van een) brand, ramp of crisis plaats in meerdere gemeentes tegelijk? Dan is de voorzitter van de veiligheidsregio voor de aanpak in zijn regio verantwoordelijk.
Nederland kent 12 veiligheidsregio’s aan de landsgrens. Deze regio’s moeten hun crisisplan afstemmen met hun buurland(en). In de praktijk komt het er op neer dat deze regio’s samenwerken met partners over de grens. Het kan daardoor voorkomen dat de Nederlandse brandweer in Duitsland een brand blust en omgekeerd.
De veiligheidsregio’s worden grotendeels (voor circa 85%) uit het Gemeentefonds door de gemeenten gefinancierd. De veiligheidsregio’s krijgen daarnaast geld van de Rijksoverheid om hun taken uit te voeren. In 2019 is de bijdrage van de Rijksoverheid ongeveer € 181 miljoen. Dit is zo’n 15% van het geld dat de veiligheidsregio’s ontvangen.